๑

• ตอนที่หนึ่ง ความเข้าใจการตัดแยกพลังงาน ล็อคเอาท์ระบบ : นำเสนอด้านล่าง 
• ตอนที่สอง อุปกรณ์ปิดกั้นพื้นที่ แท๊ก และอุปกรณ์ตัดแยกพลังงาน : คลิ๊กตรงนี้
• ตอนที่สาม ขั้นตอนการตัดแยกพลังงานและทำล็อคเอาท์ แท๊กเอาท์ : คลิ๊กตรงนี้
• ตอนที่สี่ การตัดแยกระบบและขออนุญาตทำงาน : คลิ๊กตรงนี้ 
• ตอนที่ห้า วิธีจัดทำคู่มือคำแนะนำ (WI) แนบใบขออนุญาตทำงาน : คลิ๊กตรงนี้
• ตอนที่หก มาตรการควบคุมอุบัติเหตุในงานปฏิบัติการ : คลิ๊กตรงนี้
• ตอนที่เจ็ด การจัดทำระบบล็อคเอาท์ฯ ในสถานประกอบกิจการ : คลิ๊กตรงนี้

• ไปยังเมนู หลักสูตรที่ฝึกอบรมและสัมมนา คลิ๊กตรงนี้ 

แม้เครื่องจักรโรงงานจะถูกออกแบบควบรวมไว้แล้วกับเทคโนโลยีและโปรแกรมควบคุมสมัยใหม่ ซึ่งเกิดขึ้นแล้วก่อนหน้านี้ ทว่าอุตสาหกรรมของประเทศไทยและภาคพื้นรอบ-รอบประเทศไทย เพิ่งจะรับรู้เอาจริงเอาจังประมาณปี ๒๕๒๙ ทั้งนี้อาจมองสะท้อนจากโครงการพัฒนาอุตสาหกรรมชายฝั่งทะเลตะวันออกก็เป็นได้ (eastern seaboard : แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ ๕ ช่วงปี ๒๕๒๕-๒๕๒๙) เครื่องมือ เครื่องมือกลและเครื่องจักรอุตสาหกรรม มากจำนวนนับ จากหลายผู้ผลิตยักษ์ใหญ่ ทั้งจากโลกตะวันออกเองและจากอีกฟากฝั่งซึ่งเป็นผู้นำเกือบทุกด้านมาแต่ครั้งหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ก็ถูกส่งเข้ามาร่วมด้วย มีคำอธิบายและเหตุผลมากมายที่หลายภาคส่วนต้องทำตามกระแสอย่างนั้น การปรับตัวเพื่อการดำรงอยู่ของธุรกิจ การแข็งขันเพื่อนำทรัพยากรมาแปรรูป การฉกฉวยโอกาสของระบบทุนนิยม ฯลฯ เหล่านี้ทำให้หลากเรื่องหลายราวทั้งด้านบวกและด้านลบ เกิดขึ้นปนเคล้า … และเราเองก็ตกอยู่ในกระแสนั่นเช่นกัน

การแข่งขันเพื่อนำตนเองสู่ความเป็นเป็นเสือลำดับต้นๆ ทางเศรษฐกิจ ดูเหมือนเราจะอยู่บนความขาดเกินและไม่พร้อมอีกหลายด้าน บางเรื่องก็อาจจะไม่เท่าทันกับเทคโนโลยีสูงๆ หากพิจารณาในรายละเอียด พบว่าอุบัติเหตุหลายครั้งเป็นภาวะที่ไม่ได้คาดคิด คิดไม่ถึงหรือบางทีก็เกือบอยู่นอกเหนือการควบคุม (uncontrollable cause) เสียด้วยซ้ำ การบาดเจ็บจากการทำงาน การบาดเจ็บที่ต้องบำบัดทางการแพทย์ การบาดเจ็บถึงขั้นหยุดงาน บุคคลหรือกลุ่มบุคคลเสียชีวิตหรือวินาศภัยร้ายแรงจึงเกิดขึ้น หนึ่งในนั้นเป็นอุบัติเหตุที่มาจากการตัดแยกพลังงานและล็อค-เอาท์ระบบ ซึ่งเป็นเรื่องที่ปนรวมอยู่ด้วย, บทความสั้น energy isolation and lockout ฉบับนี้จึงอยากมีส่วนร่วมและตั้งใจจะนำเสนอเรื่องนี้เป็นลำดับขั้น ด้วยภาษาง่ายๆ ให้ได้รับรู้ว่าต้องทำอย่างไร (how to do not what to do) ต้องควบคุมอันตรายอย่างไร จึงจะเรียกว่าเท่าทันและส่งถึงผลขั้นปลายให้อุบัติเหตุลดลงหรือเป็นศูนย์ ลำดับนี้จะนำเสนอในหัวข้อดังต่อไปนี้  

• พลังงานที่ทำให้เกิดอันตราย และต้องตัดแยกระบบก่อนเข้าไปทำงาน
• กุญแจสี อุปกรณ์ช่วยล็อค อุปกรณ์ปิดกั้นควบคุมพื้นที่ปฏิบัติงานและอุปกรณ์ที่ใช้ร่วมกับอุปกรณ์ปิดกั้นควบคุมพื้นที่ปฏิบัติงาน
• เครื่องมือ เครื่องมือกล เครื่องจักร สภาพแวดล้อมการทำงานและพลังงานที่ต้องตัดแยกระบบ
• ขั้นตอน วิธีตัดแยกพลังงานและล็อค-เอาท์ระบบโดยวิธีล็อค-เอาท์ที่กลไก (full energy isolation)
• การบริหารจัดการ ด้านความปลอดภัยและอาชีวอนามัยให้ระบบ lockout tagout safety สามารถปฏิบัติได้จริง

ดังกล่าวนำข้างต้น พลังงานจากเครื่องมือ เครื่องจักรอุตสาหกรรมมีหลายชนิด หากพลังงานเหล่านั้นไม่ถูกตัดแยกก่อนเข้าไปทำงาน ก็อาจส่งผลให้เกิดอุบัติเหตุและมีผลกระทบตามมา พลังงานที่ป้อนและนำออกจากเครื่องจักรมีหลายรูปแบบ ตัวอย่างเช่น  

• พลังงานจากเครื่องจักรเคลื่อนที่
• พลังงานไฟฟ้า electrical power
• พลังงานจากระบบอากาศอัด pneumatics
• พลังงานจากระบบไฮดรอลิกส์ hydraulics
• พลังงานจากของที่วางสูงจากพื้นตกใส่ gravity or storage energy
• พลังงานจากเคมี chemicals
• พลังงานจากความร้อน heat, thermal
• พลังงานที่เกิดจากความดันภายในภาชนะปิด high pressure ฯลฯ เป็นต้น

ประเด็นตัวอย่าง  พลังงานที่เกิดจากของวางสูงจากพื้นตกใส่ (storage energy) : ในงานปฏิบัติการ เราอาจพบในหลายรูปแบบเช่น ชิ้นส่วนเครื่องจักรที่ถูกถอดออกในงานซ่อมบำรุง ก่อนถอดออกชิ้นส่วนเหล่านั้นถูกยึดติดอยู่กับเฟรมที่แข็งแรง หลังถอดออกจะอยู่ในภาวะชิ้นงานอิสระ (loose material or loose part) ที่วางสูงจากพื้น หากตกโดนคนด้านล่างก็จะได้รับบาดเจ็บ ฯลฯ เพื่อทบทวนความเข้าใจและตอบคำถามว่า ของที่วางสูงจากพื้นมีพลังงานได้อย่างไร ขอให้พิจารณาภาพและคำอธิบายประกอบภาพดังต่อไปนี้

กุญแจสี อุปกรณ์ช่วยล็อค ป้ายทะเบียนและอุปกรณ์ปิดกั้นควบคุมพื้นที่

เพื่อให้เข้าใจได้ง่ายและนำความเข้าใจไปใช้งานได้จริง จะแบ่งอุปกรณ์ล็อคเอาท์ ตัดแยกพลังงานและอุปกรณ์ปิดกั้น ควบคุมอันตรายออกเป็น ๓ กลุ่มดังนี้

1. กุญแจสี Padlock
2. อุปกรณ์ช่วยล็อค lockout accessories or locking devices
3. อุปกรณ์ควบคุมพื้นที่ปฏิบัติงาน soft-hard barricade and safety sign 

อันเนื่องมาจาก อันเนื่องมาจากข้อกำหนดเกี่ยวกับการสร้างกุญแจสีและการออกแบบระบบ energy lockout กล่าวคือ (๑) ไม่สามารถที่จะสร้างกุญแจสีหลากหลายรูปแบบ เพื่อให้ใช้ได้กับเบรกเกอร์ทางไฟฟ้า วาล์วทางกลหรือหน้าแปลนปิดท่อ (piping blind flange) ทุกชนิด ทุกขนาดได้ หรือ (๒) สร้างได้แต่ไม่คุ้มทุนหรือใช้งานยากลำบาก จึงเป็นเหตุผลทางด้านวิศวกรรมความปลอดภัยที่จะออกแบบและสร้างอุปกรณ์ช่วยล็อคเป็นสองกลุ่มใหญ่คือ

1. อุปกรณ์ช่วยล็อคทางกล เช่นล็อควาล์ว, ล็อค blind flang, ล็อคอุปกรณ์หรือชิ้นส่วนที่อยู่สูงจากพื้นไม่ให้ตกลงด้านล่าง, ล็อคฝาแมนโฮล์ลของถัง ไม่ให้ปิดขณะซ่อมบำรุงหรือขณะทำงานภายในถัง ฯลฯ เป็นต้น
2. อุปกรณ์ช่วยล็อคทางไฟฟ้า ซึ่งจะใช้ล็อคเบรกเกอร์ขนาดต่างๆ